Mısır Arapçası (Arz. , Ar. ), Mısır'da konuşulan Arapçanın adlandırılmasıdır. Modern standart Arapçadan ses ve gramer yönüyle farklılıkları vardır. Arapçanın en yaygın, en çok konuşulan ve en çok öğrenilen lehçesidir.
Modern Standart Arapçadan en belirgin ses farkı cim harfinin g olarak okunması ve kaf harfinin de birkaç istisna hariç kısa e sesi olarak okunmasıdır.
Arapçada fiiler genelde 3 harfli kök temeline dayalıdır. Bu köklere getirilen eklerle fiile yeni anlamlar yüklenir ve fiil zaman, kişi, anlam bakımından değişik anlamlar kazanır.
Arapça fiiler sözlükte masdar olarak yer almaz onun yerine 3. tekil şahsın geçmiş zamanını (mazi) olarak yer alır. Örnek ketebe: O yazdı gibi. Mesela sözlükten mektub sözcüğüne bakılacağı zaman bu kelimenin kökünüden yani ketebe'den bakmak gerekir.
Mısır Arapçasında da fiil kalıpları Modern Standart Arapçadaki şeklini hemen hemen korumuştur. En belirgin farklılaşma hemen tüm kalıplarda müzari köklerinin ilk hecesinin kesre olmasıdır: yíḍrab, yíktib, yíṭlub, yífham, yímsik, yískut, yidárris, yisá:fir, yírmi, yínsa, yigí:b, yişú:f, yiḥíbb, yitkellim... gibi.
Düzenli fiiler üç harfli kökünde illet harfi yani elif, vav ve ye bulunmayan fiilerdir.
I. Kalıp fiiler mazi (geçmiş)'de (a veya i) ve şimdiki (müzari) zamanda (a, i veya u).
Sesli Harfler | Örnek |
---|---|
Mazi - Geçmiş | Müzari - Şimdi |
a | a |
a | i |
a | u |
i | a |
i | i |
i | u |
Örnek: kátab/yíktib "yazmak"
Zaman/Kip | Geçmiş | Şimdi Dilek | Şimdi Haber | Gelecek | emir |
---|---|---|---|---|---|
Kişi | Tekil | Çoğul | Tekil | Çoğul | Tekil |
1. | katáb-t | katáb-na | á-ktib | ní-ktib | bá-ktib |
2. | <small>erkek</small> | katáb-t | katáb-tu | tí-ktib | ti-ktíb-u |
<small>kadın</small> | katáb-ti | ti-ktíb-i | bi-ti-ktíb-i | ḥa-ti-ktíb-i | i-ktíb-i |
3. | <small>erkek</small> | kátab | kátab-u | yí-ktib | yi-ktíb-u |
<small>kadın</small> | kátab-it | tí-ktib | bi-tí-ktib | ḥa-tí-ktib | |
Sayı/Cinsiyet | Aktif Ortaç İsmi Fail | Pasih Ortaç İsmi Meful | İsim Fiil |
---|---|---|---|
Erkek Tekil | ká:tib | maktú:b | kitá:ba |
Kadın Tekil | kátb-a | maktú:b-a | |
Çoğul | katb-í:n | maktub-í:n | |
Örnek: fíhim/yífham "anlamak"
Zaman/Kip | Geçmiş | Şimdi Dilek | Şimdi Haber | Gelecek | Emir |
---|---|---|---|---|---|
Kişi | Tekil | Çoğul | Tekil | Çoğul | Tekil |
1st | fihím-t | fihím-na | á-fham | ní-fham | bá-fham |
2. | <small>erkek</small> | fihím-t | fihím-tu | tí-fham | ti-fhám-u |
<small>kadın</small> | fihím-ti | ti-fhám-i | bi-ti-fhám-i | ḥa-ti-fhám-i | i-fhám-i |
3. | <small>erkek</small> | fíhim | fíhm-u | yí-fham | yi-fhám-u |
<small>kadın</small> | fíhm-it | tí-fham | bi-tí-fham | ḥa-tí-fham | |
Örnek: dárris/yidárris "öğretmek"
Zaman/Kip | Geçmiş | Şimdi Dilek | Şimdi Haber | Gelecek | Emir |
---|---|---|---|---|---|
Kişi | Tekil | Çoğul | Tekil | Çoğul | Tekil |
1. | darrís-t | darrís-na | a-dárris | ni-dárris | ba-dárris |
2. | <small>erkek</small> | darrís-t | darrís-tu | ti-dárris | ti-darrís-u |
<small>kadın</small> | darrís-ti | ti-darrís-i | *bi-**t-*darrís-i | *ḥa-**t-*darrís-i | darrís-i |
3. | <small>erkek</small> | dárris | darrís-u | yi-dárris | yi-darrís-u |
<small>kadın</small> | darrís-it | ti-dárris | *bi-**t-*dárris | *ḥa-**t-*dárris | |
Örnek: sá:fir/yisá:fir "seyahat etmek"
Zaman/Kip | Geçmiş | Şimdi Dilek | Şimdi Haber | Gelecek | Emir |
---|---|---|---|---|---|
Kişi | Tekil | Çoğul | Tekil | Çoğul | Tekil |
1. | safír-t | safír-na | a-sá:fir | ni-sá:fir | ba-sá:fir |
2. | <small>erkek</small> | safír-t | safír-tu | ti-sá:fir | ti-sáfr-u |
<small>kadın</small> | safír-ti | ti-sáfr-i | bi-t-sáfr-i | ḥa-t-sáfr-i | sáfr-i |
3. | <small>erkek</small> | sá:fir | sáfr-u | yi-sá:fir | yi-sáfr-u |
<small>kadın</small> | sáfr-it | ti-sá:fir | bi-t-sá:fir | ḥa-t-sá:fir | |
Örnek: ráma/yírmi "atmak"
Zaman/Kip | Geçmiş | Şimdi Dilek | Şimdi Haber | Gelecek | Emir |
---|---|---|---|---|---|
Kişi | Tekil | Çoğul | Tekil | Çoğul | Tekil |
1. | ramé:-t | ramé:-na | á-rmi | ní-rmi | bá-rmi |
2. | <small>erkek</small> | ramé:-t | ramé:-tu | tí-rmi | tí-rm-u |
<small>kadın</small> | ramé:-ti | tí-rm-i | bi-tí-rm-i | ḥa-tí-rm-i | í-rm-i |
3. | <small>erkek</small> | ráma | rám-u | yí-rmi | yí-rm-u |
<small>kadın</small> | rám-it | tí-rmi | bi-tí-rmi | ḥa-tí-rmi | |
Örnek: nísi/yínsa "unutmak"
Zaman/Kip | Geçmiş | Şimdi Dilek | Şimdi Haber | Gelecek | Emir |
---|---|---|---|---|---|
Kişi | Tekil | Çoğul | Tekil | Çoğul | Tekil |
1. | nisí:-t | nisí:-na | á-nsa | ní-nsa | bá-nsa |
2. | <small>erkek</small> | nisí:-t | nisí:-tu | tí-nsa | tí-ns-u |
<small>kadın</small> | nisí:-ti | tí-ns-i | bi-tí-ns-i | ḥa-tí-ns-i | í-ns-i |
3. | <small>erkek</small> | nísi | nísy-u | yí-nsa | yí-ns-u |
<small>kadın</small> | nísy-it | tí-nsa | bi-tí-nsa | ḥa-tí-nsa | |
Kökünün ortasında W veya Y harfi bulunan fiilerdir.
Örnek: gá:b/yigí:b "getirmek"
Zaman/Kip | Geçmiş | Şimdi Dilek | Şimdi haber | Gelecek | Emir |
---|---|---|---|---|---|
Kişi | Tekil | Çoğul | Tekil | Çoğul | Tekil |
1. | gíb-t | gíb-na | a-gí:b | ni-gí:b | ba-gí:b |
2. | <small>erkek</small> | gíb-t | gíb-tu | ti-gí:b | ti-gí:b-u |
<small>kadın</small> | gíb-ti | ti-gí:b-i | bi-t-gí:b-i | ḥa-t-gí:b-i | gí:b-i |
3. | <small>erkek</small> | gá:b | gá:b-u | yi-gí:b | yi-gí:b-u |
<small>kadın</small> | gá:b-it | ti-gí:b | bi-t-gí:b | ḥa-t-gí:b | |
Tablonun Arapçası;
الأمر | المستقبل | المضارع | المضارع | الماضي | الزمن |
الجمع | المفرد | الجمع | المفرد | الجمع | المفرد |
هَيِكتِبوا | هَيِكتِبْ | بِيِكتِبوا | بِيِكتِبْ | يِكتِبوا | |
هَتِكتِبْ | بِتِكتِبْ | تِكتِبْ | كتبِتْ | مؤنث | |
اِكتِبوا | اِكتِبْ | هَتِكتِبوا | هَتِكتِبْ | بِتِكتِبوا | بِتِكتِبْ |
اِكتِبي | هَتِكتِبي | بِتِكتِبي | تِكتِبي | كتبْتِ | مؤنث |
هَنِكتِبْ | هَكتِبْ | بِنِكتِبْ | بَكتِبْ | نِكتِبْ |
Örnek: şá:f/yişú:f "görmek"
Zaman/Kip | Geçmiş | Şimdi Dilek | şimdi Haber | Gelecek | Emir |
---|---|---|---|---|---|
Kişi | Tekil | Çoğul | Tekil | Çoğul | Tekil |
1. | şúf-t | şúf-na | a-şú:f | ni-şú:f | ba-şú:f |
2. | <small>erkek</small> | şúf-t | şúf-tu | ti-şú:f | ti-şú:f-u |
<small>kadın</small> | şúf-ti | ti-şú:f-i | bi-t-şú:f-i | ḥa-t-şú:f-i | şú:f-i |
3. | <small>erkek</small> | şá:f | şá:f-u | yi-şú:f | yi-şú:f-u |
<small>kadın</small> | şá:f-it | ti-şú:f | bi-t-şú:f | ḥa-t-şú:f | |
Kökünün ortasında veya sonunda aynı harften iki tane olan yani şeddeli fiillerdir.
Örnek: ḥább/yiḥíbb "sevmek"
Zaman/Kip | Geçmiş | Şimdi Dilek | Şimdi Haber | Gelecek | Emir |
---|---|---|---|---|---|
Kişi | Tekil | Çoğul | Tekil | Çoğul | Tekil |
1. | ḥabbé:-t | ḥabbé:-na | a-ḥíbb | ni-ḥíbb | ba-ḥíbb |
2. | <small>erkek</small> | ḥabbé:-t | ḥabbé:-tu | ti-ḥíbb | ti-ḥíbb-u |
<small>kadın</small> | ḥabbé:-ti | ti-ḥíbb-i | bi-t-ḥíbb-i | ḥa-t-ḥíbb-i | ḥíbb-i |
3. | <small>erkek</small> | ḥább | ḥább-u | yi-ḥíbb | yi-ḥíbb-u |
<small>kadın</small> | ḥább-it | ti-ḥíbb | bi-t-ḥíbb | ḥa-t-ḥíbb | |
Diğer kalıplar:
Örnek: gé/yí:gi "gelmek": çekimsiz formlar
Sayı/Cins | Aktif Ortaç | İsim Fiil |
---|---|---|
Erk. Tek. | gayy | migíyy |
Kad. Tek. | gáyy-a | |
Çoğ. | gayy-í:n | |
Bu bölümde yukarıda sayılan bütün fiil kalıpları listelenmektedir. Fiil kökleri şu büyük harflerle gösterilmiştir
Böylece F-M-L harfleri üç harfi de sessiz (Elif,Waw,Ye'siz) kökleri gösterir, F-S-T-L de dört harfi de sessiz (Elif, Waw, Ye'siz) kökleri gösterir. Geleneksel Arapça gramer kitapları bu kökler için sırasıyla F-ʕ-L ve F-ʕ-L-L kökleri isimlerini kullanır.
Zaman/Kip | Geçmiş | Şimdi/Gelecek |
---|---|---|
Kişi | Tekil | Çoğul |
1. | <small>PA<sub>c</sub></small>-t | <small>PA<sub>c</sub></small>-na |
2. | <small>erkak</small> | <small>PA<sub>c</sub></small>-t |
<small>kadın</small> | <small>PA<sub>c</sub></small>-ti | ti-<small>NP<sub>v</sub></small>-i |
3. | <small>erkek</small> | <small>PA<sub>0</sub></small> |
<small>kadın</small> | <small>PA<sub>v</sub></small>-it | ti-<small>NP<sub>0</sub></small> |
Aşağıdaki tablo tüm fiil kalıplarını Mazi(Geçmiş) ve Müzari(Şimdi, gelecek, dilek) şekillerini, Aktif(Etken) ve Pasif(Edilgen) Ortaçlarını her biri için örnek bir fiil vererek gösterir.
Kalıp | Kök Tipi | Kök | Ortaç | İsim Fiil | Örnek |
---|---|---|---|---|---|
Geçmiş | Şimdi-Gelecek | Aktif | Pasif | ||
<small>Son ek Kişisi</small> | 1./2. | 3. | |||
<small>Son ek Tipi</small> | <small>Cons-Initial</small> | <small>None</small> | <small>Vowel-Initial</small> | <small>None</small> | <small>Vowel-Initial</small> |
<small>Son ek İsmi</small> | <small>PA<sub>c</sub></small> | <small>PA<sub>0</sub></small> | <small>PA<sub>v</sub></small> | <small>NP<sub>0</sub></small> | <small>NP<sub>v</sub></small> |
I | Düzenli | FaMaL | FMaL | Fá:MiL | |
FMiL | kátab/yíktib "yazmak" | ||||
FMuL | dáxal/yúdxul "girmek" | ||||
FiMiL | FiML | FMaL | fíhim/yífham "anlamak" | ||
FMiL | mísik/yímsik "tutmak, yakalamak" | ||||
FMuL | síkin/yúskun "ikamet etmek" | ||||
I | Nakıs | FaMé: | FáMa | FaM | |
FMi | FM | ráma/yírmi "atmak" | |||
FiMí: | FíMi | FíMy | FMa | FM | nísi/yínsa "unutmak" |
FMi | FM | míşi/yímşi "yürümek" | |||
I | Ecvef | FíL | Fá:L | Fí:L | |
FúL | Fú:L | şa:f/yişú:f "görmek" | |||
FíL | Fá:L | na:m/yiná:m "uyumak" | |||
FúL | xa:f/yixá:f "korkmak" | ||||
I | Muda'af | FaMMé: | FáMM | FíMM | |
FúMM | ḥaṭṭ/yiḥúṭṭ "koymak" | ||||
II | Düzenli | FaMMaL | miFáMMaL | ||
FaMMiL | miFáMMiL | dárris/yidárris "öğretmek" | |||
II | Nakıs | FaMMé: | FáMMa | FáMM | |
III | Düzenli | FaMíL | Fá:MiL | FáML | |
III | Nakıs | FaMé: | Fá:Ma | Fá:M | |
IV | Düzenli | ʔáFMaL | FMiL | míFMiL | |
IV | Nakıs | ʔaFMé: | ʔáFMa | ʔáFM | |
IV | Ecvef | ʔaFáL | ʔaFá:L | Fí:L | |
IV | Muda'af | ʔaFaMMé: | ʔaFáMM | FíMM | |
V | Düzenli | itFaMMaL | tFaMMaL | mitFáMMaL | |
itFaMMiL | tFaMMiL | mitFáMMiL | itkállim/yitkállim "konuşmak" | ||
V | Nakıs | itFaMMé: | itFáMMa | itFáMM | |
VI | Düzenli | itFaMíL | itFá:MiL | itFáML | |
VI | Nakıs | itFaMé: | itFá:Ma | itFá:M | |
VIIn | Düzenli | inFáMaL | nFíMiL | nFíML | |
VIIn | Nakıs | inFaMé: | inFáMa | inFáM | |
VIIn | Ecvef | inFáL | inFá:L | nFá:L | |
VIIn | Muda'af | inFaMMé: | inFáMM | nFáMM | |
VIIt | Düzenli | itFáMaL | tFíMiL | tFíML | |
VIIt | Nakıs | itFaMé: | itFáMa | itFáM | |
VIIt | Ecvef | itFáL | itFá:L | tFá:L | |
VIIt | Muda'af | itFaMMé: | itFáMM | tFáMM | |
VIII | Düzenli | iFtáMaL | FtíMiL | FtíML | |
VIII | Nakıs | iFtaMé: | iFtáMa | iFtáM | |
VIII | Ecvef | iFtáL | iFtá:L | Ftá:L | |
VIII | Muda'af | iFtaMMé: | iFtáMM | FtáMM | |
IX | Düzenli | iFMaLLé: | iFMáLL | FMáLL | |
X | Düzenli | istáFMaL | stáFMaL | mistáFMaL, mustáFMaL (klasik) | |
istáFMiL | stáFMiL | mistáFMiL, mustáFMiL (klasik) | mustáFMaL (klasik) | istáʕmil/yistáʕmil "kullanmak" | |
X | Nakıs | istaFMé: | istáFMa | istáFM | |
X | Ecvef | istaFáL | istaFá:L | staFí:L | |
X | Muda'af | istaFaMMé: | istaFáMM | staFáMM | |
staFíMM | mistaFíMM, mustaFíMM (klasik) | istamáṛṛ/yistamírr "devam etmek" | |||
Iq | Düzenli | FaSTaL | miFáSTaL | ||
FaSTiL | miFáSTiL | xárbiş/yixárbiş "çizmek" | |||
Iq | Nakıs | FaSTé: | FáSTa | FáST | |
IIq | Düzenli | itFaSTaL | tFaSTaL | mitFáSTaL | |
itFaSTiL | tFaSTiL | mitFáSTiL | itşáʕlil/yitşáʕlil "alevlenmek" | ||
IIq | Nakıs | itFaSTé: | itFáSTa | itFáST | |
Not 1: Hemen hemen bütün kalıplarda müzari fiilin ilk hecesi kesre olmuştur; yíḍrab, yíktib, yíṭlub, yífham, yímsik, yískut, yidárris, yisá:fir, yírmi, yínsa, yigí:b, yişú:f, yiḥíbb... gibi.
Dikkat: yíṭlub, yúṭlub da olabilir. yískut, yúskut da olabilir.
Not 2: Standart Arapçadaki tefe'ale-yetefe'alü kalıbında en baştaki te'nin önüne hemze gelmiş ve bu kalıp itfe'al-yitfa'il haline dönüşmüştür. Örnek: Standart Arapçadaki konuşmak anlamına gelen (tekelleme-yetekellemü) fiili Mısır Arapçasında (itkállim/yitkállim) haline gelmiştir.
Mısır Arapçasında Kuzey Afrika ve bâzı Levanten lehçelerinde olduğu gibi olumsuz yapmak için şu kalıp kullanılır:
Klasik Arapçadaki olumsuzluk eki 'dan gelir. ise "şey" kelimesinden gelir.
Bu 'ma........ş' olumsuzlamasında eğer fiilin sonuna zamir veya harfi cerli zamir geliyorsa ... ş bunlardan sonra, yani en sonda gelir.
Bununla birlikte gelecek zamanda bunu yerine /miş/ ön eki de kullanılabilir:
Soru cümleleri fiilden önce ()" eki getirilerek yapılır:
/kunt/ "Ben idim" -> () 'Ben değildim' gibi.
Mısır Arapçasında, Klasik Arapçadaki edilgen yapı fazla kullanılmaz. Onun yerine genelde Kalıp I fiilleri için itfeal-yitfeal, Kalıp II filleri için itfa'il-yitfa'il kalıpları kullanılır.
Örnek:
Klasik Arapça: ketebe/yektübü (o yazdı/yazar) - kütibe/yüktebü (o yazıldı/yazılır).
Mısır Arapçası: keteb/yiktib (o yazdı/yazar) - itketeb/yitketib (o yazıldı/yazılır).
Tef'il kalıbının yani Kalıp II'nin edilgenine örnek: darris/yidarris (o ders verdi/ders verir) - itdarris/yitdarris (o ders verildi/ders verilir).
Modern Standart Arapçada sıfat cümleleri vs. kelimelerinin yardımı ile yapılır. Mısır Arapçasında ise hemen hemen bütün Arap lehçelerinde olduğu gibi sıfat cümlesi yapmak için ' **illi - ** ' kelimesi kullanılır. Bu kelime cinsiyete göre veya tekillik ve çoğulluğa göre değişmez. Nitelediği isim ne olursa olsun veya kaç kişi olursa olsun her zaman aynı kalır.
Örnek:
Şuft-il vilaad-illi gabu-l-kitab - Kitabı getiren çocuğu gördüm.
ir-raagil-illi biyişrab şaay ebi - Çay içen adam babamdır.
il aflaam-illi şuftha gamiila - Seyrettiğim filmler güzeldir.
Orijinal kaynak: mısır arapçası. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page